اپراتور های مجازی یا  MVNO  اپراتور هایی هستند که خدمات خود را با امضای قراردادی جهت استفاده از زیرساخت اپراتورهای دیگر، به مشترکین خود ارائه می دهند. این اپراتورها در اصل از سخت افزارهای اپراتورهای فعال دیگر برای ارائه خدمات نرم افزاری خود استفاده می کنند.

تقریبا بیش از 6 سال از تاریخ اولین مجوز صادر شده برای اپراتورهای مجازی  (MVNO ) جهت حضور در شبکه ی ارتباطی کشور می گذرد. این مجوز که در سال 1394 از سوی سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی صادر شد، قرار بود سبب گردد تا شرکت هایی مانند شاتل موبایل، سامانتل، آذر تل، آرین تل و ... به عنوان اپراتورهای مجازی سهم قابل قبولی از بازار سیم کارت کشور را تصاحب کنند.

در آن سال ها، علی اصغر عمیدیان، رئیس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی وقت اعلام کرده بود تعداد مشترکین شبکه  MVNO کشور در بازه زمانی 10 ساله به دوازده میلیون مشترک خواهد رسید که این عدد بالغ بر 15 درصد مشترکین تلفن همراه در کشور است، اما با گذشت بیش از 6 سال از آن روزها، بررسی ها نشان می دهد که بسیاری از افراد جامعه تنها سه اپراتور همراه اول، ایرانسل و رایتل را به عنوان اپراتور فعال در کشور شناخته و سیم کارت هایشان را به رسمیت می شناسند 

حال موضوع اصلی این است که چرا مردم با واژه ی اپراتور مجازی بیگانه هستند و تنها سه اپراتور حاکم بلامنازع بازار سیم کارت در کشور به شمار می آیند؟ به راستی دلایل اصلی عدم موفقیت اپراتورهای مجازی در طول این سالها چیست؟

شاهین شیرمحمدی، کارشناس شبکه های مخابراتی در پاسخ به این سوال به نکات قابل توجهی اشاره می کند و می گوید: "زمانی که سیم کارت های  MVNO  اجازه فعالیت در کشور گرفتند، این بازار اشباع شده بود و دیگر ظرفیتی برای ورود اپراتور جدید وجود نداشت. حتی سال ها قبل از آن نیز این بازار توسط دو اپراتور بزرگ کشور یعنی همراه اول و ایرانسل تصاحب شده بود. اپراتور رایتل نیز جای چندانی در این بازار نداشت. با توجه به وابستگی آن به دولت و سازمان تامین اجتماعی اما توانست سهمی هر چند ناچیز را به خود اختصاص دهد. حالا حدود سه درصد از این بازار را به خود اختصاص داده است."

البته در آن روزها هدف اصلی حضور اپراتورهای مجازی، ایجاد فضای رقابتی و پویا اعلام شده بود تا در نهایت باعث افزایش کیفیت و رضایت مندی کاربران گردد. ولی آنچه که در بازار رخ داد کاملا برعکس بوده و حضور این اپراتورها تقریبا تاثیری در بازار سیم کارت ایران نداشته است.

شیر محمدی در ادامه با اشاره به همین موضوع افزود: "یکی از بزرگترین موانعی که باعث جذب نشدن مشترک توسط  MVNO ها شد، نبود فضای رقابتی در این بازار است. به طوری که سیم کارت های جدید هیچ خدمات و مزیت جدیدی نسبت به سیم کارت های قدیمی ندارند و به همین دلیل مشترکان دلیلی برای خرید سیم کارت MVNO  نمی بینند."

به نظر این کارشناس وجود قوانین غیر قابل انعطاف نقش مهمی در بازار رقابتی سیم کارت بازی می کند و دست و پا گیر بودن آنها کار را برای ضعیف ترها سخت تر می کند. شیر محمدی در این باره می گوید: "وجود قوانین دست و پا گیر نیز بر این موضوع تاثیر گذار است. هنگامی که در بحث تعرفه گذاری خدمات، سازمان تنظیم مقررات کف و سقف نرخ ها را تعیین می کند، مسلم است که رقابتی صورت نمی گیرد و بازار در دست قدرتمندان این بخش، یعنی سه اپراتور اصلی قرار می گیرد."

شیرمحمدی اضافه می کند:" از سوی دیگر خدمات جدیدی وجود ندارد که مجوز آن صادر شده باشد و سه اپراتور اصلی آن را ارائه ندهند. در نتیجه مجازی ها نمی توانند سرویس های منحصر بفردی ارائه دهند تا مشترکان را با این هدف جذب خود کنند."

این کارشناس ادامه می دهد: "در ابتدای امر بیش از 24 شرکت موفق به دریافت پروانه  MVNO  شدند که هم اکنون کمتر از نیمی از این تعداد، خدمات ارائه می دهند و بیشتر آنها یا از ارائه خدمات در همان ابتدای راه منصرف شدند یا به علت توانایی نداشتن در جذب مشترک، خدمات خود را متوقف کردند. البته بعضی از این اپراتورها توانستن به مرحله ی خدمات دهی برسند. از میان آنها تعدادی به ارائه خدمات منطقه ای و استانی مشغولند و به طور سراسری در کشور خدمات ارائه نمی دهند."

یقینا اپراتورهای مجازی نتوانستند در طول این سالها سهم قابل قبولی از بازار سیم کارت ایران را نصیب خود کنند و موفق باشند. با توجه به این که این اپراتورها خود شبکه ی زیرساختی و فیزیکی نداشته و باید از شبکه ارتباط موبایلی اپراتورهای اصلی و فعال در کشور بهره مند گردند، ضروری است با برنامه ریزی و تامین امکانات لازم؛ زمینه را برای ادامه ی حیات آنها فراهم نمود. در آن صورت این اپراتورها می توانند با ارائه ی خدمات مختلف در بستر فیزیکی اپراتورهای اصلی، هم واسط بین اپراتورهای اصلی و مشترکین شوند و هم با عدم درگیر شدن در لایه های سخت افزاری، تمام تمرکز خود را بر ارائه سرویس های متنوع و با کیفیت به مشترکین خود قرار دهند.

منبع:وبلاگ رندباز